tungan tina ayana praktek kolonialisme, beuki lila beuki kuat bae. Kalungguhan golongan sodagar teh ahirna ngungkulan kalungguhan golongan feodal, di an- tarana ku cara revolusi, saperti Revolusi Perancis taun 1789 nu mangrupa pun- cak jeung conto panghadena pikeun revolusi kaurmh sodagar atawa burjuasi.
Unggulna kakawasaan kaum sodagar bareng jeung lahirna nagara-nagara na- sional. Nasib bangsa jeung riagara lesot tina kakawasaan wangsa-wangsa feodal ru sakapeung teu sabangsa jeung nu diparentah. Para pamingpin bangsa dipilih di antara golongan burjuasi nu raket jeung masrakat bangsana tur dianggap bakal jadi jejer dina ngahontal cita-cita bangsa. parobahan kapamingpinan ti golongan feodal ka golongan sodagar atawa burjuasi mawa balukar nu gede boh di widang pulitik, ekonomi, katentaraan jeung kabudayaan. Dina widang pulitik, disen- tralisme jeung otonomi daerah di zaman feodal kadeseh ku sentralisme nu ngabalukarkeun nguranganana otonomi wewengkon. Tumuwuhna sentralisme ngarojong kana tumuwuhna basa nasional tur nyirorotna basa wewengkon. Basa Perancis resmi nu tadina ngan ukur mangrupa dialek di Paris jeung sakurilingna, ditetepkeun kalungguhanana jadi basa nasional nu balukarna nyedekkeun dialek- dialek sejen; kitu deui basa Inggris nu ku urang dikenal ayeuna, saestuna mah ngan ukur salah sahiji dialek bae. Tumuwuhna basa nasional ngandung harti ayana usaha-usaha ngaronjatkeun basa nasional tea jadi alat komunikasi nu ampuh nu ngawengku sakumna bangsa, Supaya daya komunikasi ampuh, basa nasional kudu dibakukeun atawa distandardisasikeun.
Kalawan perbedaan-perbedaan nu tanwande aya disawang tina jihat perkem- bangan basa-basa Eropa jeung basa Indonesia, bakal eces yen hal-hal anu sarua oge nyampak, Basa nasional Indonesia mangrupa salah sahiji alat pikeun ngawengku persatuan nasional jeung nagara (kesatuan) nasional. Kawas basa- basa nasional sejen, basa Indonesia oge aya dina proses pembakuan.
Basa jeung Demokrasi
Upama Alton L Becker nyebutkeun yen ngawasa jeung ngajajahna manusa ka manusa sejenna bisa kapanggih dina rarancang struktural berpikir masarakat, tan- wande basa oge bakal nembongkeun sipat ngawasa jeung ngajajah. Lain basa bae, malah tulisan (aksara), nembongkeun sipat kitu. Upamana bae, dina basa Inggris, tug nepi ka ayeuna, kecap patani (peasant), masih keneh sok digunakeun sacara pejoratif atawa pikeun ngahina. Ieu teh moal boa salah sahiji sesa ti jaman feodal, waktu para patani mangrupa kelas panghandapna di masarakat. Di sagigireun ayana kelas nu dianggap rendah jeung dihina, di masarakat feodal golongan menak nyekel kakawasaan jeung sagala kahormatan. Wanita nu hade tingkah-lakuna disebut kawas putri (like a lady atawa ladylike); jalma nu sopan- santun disebut courteous (kawas urang karaton) jsb. Lamun urang nyawang basa Jawa, sipat ngawasa jeung ngajajah teh bakal leuwih eces,lantaran dina basa Jawa mah tarap formalitasmena leuwih luhur dibanding jeung basa-basa Eropa. Teu munasabah upama basa Jawa mangrupa hiji obyek kajian sosiolinguistik nu kacida populerna di antara para ahli. Satah sahiji*aspek basa Jawa nu nonjol nya eta
30
